De belangrijkste natuurlijk bron van ultravioletstralen is de zon. Terwijl de meest agressieve UVC-stralen bijna geheel door de ozonlaag worden geabsorbeerd, bereiken de voor het menselijk oog onzichtbare UVA- en UVB stralen de aarde en alles wat er leeft.
Zonneschijn doet goed – je voelt je beter als de zon schijnt. De negatieve en pijnlijke effecten, zoals zonnebrand, rimpels en het risico op huidkanker zijn echter de enorme keerzijde van de medaille.
UVB: gebruinde huid en zonnebrand
Krachtige UVB-straling veroorzaakt eerst de meest zichtbare beschermingsreactie van de huid. Het dringt door de bovenste lagen van de opperhuid en veroorzaakt snel de bruine kleur. Het bruine melanine wordt door de pigmentcellen in de opperhuid gevormd, en de hoornachtige cellaag hierboven kleurt donker. Als de dosis UVB-stralen te sterk is dan wordt de huid rood, met zonnebrand als gevolg. Dit is een ernstig signaal dat de huidcellen geven. Een herstelproces wordt in werking gezet om de schade aan de cellen uit te wissen. Hoe vaker en intensiever de huid aan de zon wordt blootgesteld, hoe ernstiger de aangebrachte schade, en hoe hoger het risico dat de herstelprocessen falen. Op de lange termijn kan dit leiden tot verandering van het genetisch materiaal, chronische huidschade en voorstadia van kanker of huidkanker zelf.
UVA: beschadigt diep in de huid
Natuurlijke UVA-stralen veroorzaken geen zonnebrand. De langegolf UVA-stralen echter dringen dieper door in de diepe huidlagen, en zorgen voor een diepe donkere kleur. Tegelijkertijd beschadigen ze het bindweefsel waardoor de huid zijn elasticiteit verliest – vroegtijdige veroudering en rimpels zijn het gevolg. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat een grote concentratie van UVA-stralen bijdraagt tot het veroorzaken van kanker.
Wat is het verschil tussen SPF20, SPF30 en SPF50?
De SPF factor kan verwarrend zijn. Heel veel mensen denken dat SPF30 dubbel zoveel bescherming geeft dan SPF 15. Dit is niet correct. SPF15 beschermt tegen 93% van de UV-stralen, SPF30 beschermt tegen 97%. De SPF factor duidt aan hoelang je in de zon kan blijven zonder te verbranden. Als je in de zon gaat zonder zonnebescherming, en je huid verbrandt na 15 minuten, dan zal een SPF20 de tolerantie vermeerderen met 20 (15 minuten x 20 = 5 uur). Een SPF50 zal dit met 50 vermeerderen (15 minuten x 50 = 12,5 uur).
Deze beschermingsfactors zijn berekend wanneer je elke 2 uur je zonnebescherming opnieuw aanbrengt én je 25-30 ml (twee eetlepels) gebruikt voor je volledige lichaam (15-20 ml voor een kind). Het probleem is dat niemand zo’n hoeveelheden zonnelotion gebruikt. Dat zou al makkelijk één verpakking zonnelotion zijn per persoon per zonnedag.
Welke factor heb ik nodig?
- Huidtype I (verbrandt altijd en snel, bruint nooit, zeer lichte huid, vaak sproeten, licht of rood haar, lichte kleur ogen): factor 50
- Huidtype II (verbrandt meestal en snel, bruint nauwelijks en langzaam, lichte huid, lichte kleur ogen): factor 30 of factor 50
- Huidtypes III (verbrandt minder snel, bruint meestal en makkelijk, licht getinte huid, donkere haren, donkere ogen): factor 30
- Huidtypes IV (verbrandt bijna nooit, bruint snel en makkelijk, getinte huid, donkere haren, donkere ogen): factor 15 of factor 20
- Kinderen en baby’s steeds factor 50+
Te weinig zonnelotion gebruikt?
Idealiter zou je 35 ml zonnelotion moeten smeren elke 2 uur. Smeer je maar de helft of minder, dan daalt je zonnebescherming drastisch. Als je de helft zonnelotion SPF20 smeert, dan smeer je eigenlijk slechts SPF4 (√ 20 = SPF 4.47). Dit wil zeggen, dat je maar een bescherming hebt van 67 minuten, in plaats van de theoretische 5 uur! Smeer je de helft van een SPF50 lotion, dan smeer je SPF7 (√ 50 = SPF 7.07) en heb je een zonnebescherming van 106 minuten. Hou hier rekening mee als je een zonnelotion kiest.
Ook is het raadzaam om elke 2 uur opnieuw zonnebescherming aan te brengen en om dit sowieso te doen na zwemmen, zweten en afdrogen. De zon breekt de werkzame stoffen af die de zonnestralen tegenhouden en daarom is het nodig om je lichaam regelmatig opnieuw in te smeren.
Mag ik de restjes van vorig jaar gebruiken?
Nee. Doordat zonnelotions meegenomen worden en te warm bewaard worden (op het strand of in de rugzak), kan de samenstelling na een tijdje veranderen. Ook bacteriën kunnen lotions in tubes en flessen infecteren. Kies daarom voor kleine verpakkingen of voor verpakkingen met een airless dispenser.
Het is bewolkt / Ik zit onder een parasol / In de auto. Ik moet toch geen zonnebescherming gebruiken?
40% van de zonnestralen bereiken het aardoppervlak op een bewolkte dag. Ook onder een parasol of achter glas heb je zonnebescherming nodig. Een parasol of glas houdt weliswaar veel van de UVB stralen tegen, maar de UVA stralen gaan er zo doorheen. Een truckchauffeur heeft in zijn gezicht meer rimpels (door UVA stralen) dan een boer. Want die laatste gaat het land niet op zonder hoed.
Ik wil bruin worden. Ik heb toch geen zonnebescherming nodig?
Natuurlijk wel! Als je een zonnelotion gebruikt kan je nog prima bruin worden, het pigment wordt alleen een beetje langzamer opgebouwd. Dit is véél veiliger dan zonder zonnebescherming. Ga je 10 dagen naar een zéér zonnige vakantie bestemming? Gebruik dan de eerste 5 dagen SPF50, dan 5 dagen SPF30 of SPF 20.
Krijg ik wel genoeg vitamine D3 binnen als ik zonnebescherming gebruik?
Het is waar dat de huid met behulp van UV-stralen het botopbouwende vitamine D3 aanmaakt, maar hiervoor heb je slechts een kleine dosis van 15 minuten zon per dag nodig. De schade die de UV-stralen de huid toebrengt weegt echter veel zwaarder. Het veroorzaakt schade aan het immuniteitssysteem en aan het genetisch celmateriaal (DNA). Het wordt daarom aangeraden om een vitamine D3 supplement te nemen. (van oktober tot april).
Wat is het verschil tussen minerale en synthetische zonnefilters?
Synthetische zonnefilters bevatten synthetische deeltjes die door de huid worden opgenomen en daar UV straling absorberen, zodat de huid niet door de straling wordt beschadigd. Onder invloed van de UV straling verandert de chemische samenstelling van deze deeltjes en wordt de straling tegen gehouden, waardoor deze chemische beschermingsfilters een beperkte werkingsduur hebben. Mensen met een gevoelige huid kunnen allergisch reageren op de synthetische filters, voornamelijk bij het ingrediënt oxybenzone. Daarbovenop zijn synthetische filters gekende hormoonverstoorders, beschermen ook minder tegen UVA straling én beschadigen ze het zeemilieu. Koralen verliezen hun kleur en sterven nadat ze in contact zijn gekomen met verontreinigd zeewater. Hiervoor is er slechts 1 ml synthetische zonnecrème per 100 liter zeewater nodig.
Minerale zonnefilters leggen een beschermend laagje op de huid. De minerale deeltjes blijven op je huid liggen en werken als een onzichtbare spiegel die UV stralen reflecteert. Doordat de deeltjes niet in je huid trekken maar in de bovenste hoornlaag blijven, beschermt de natuurlijke zonnefilter beter tegen UV stralen en zonne-irritatie, en is het ook veiliger voor de huid, zelfs voor de zeer gevoelige huid. Erg fijn aan minerale zonneproducten is dat ze direct beschermen zodat je niet een half uur hoeft te wachten maar gelijk in de zon kan.